Betoverende Boléro weer in Filmhuis Veenendaal

Ravel zei over de Boléro: ”Een groot deel van mijn inspiratie komt van machines. Ik ga graag naar fabrieken om grote installaties te zien werken: het heeft iets fascinerends en grandioos.”

De onverstoorbare regelmaat van machines is onmiddellijk herkenbaar in de Boléro. De compositie opent met de snaredrum die van begin tot einde het ritme aangeeft in dezelfde cadans. Eén voor één gaan de andere instrumenten van het orkest meedoen. Dezelfde melodie wordt herhaald en versterkt, om te eindigen in een overweldigend apotheose waar alle instrumenten aan bijdragen. Bij de eerste uitvoering in de Opera van Parijs op 22 november 1928 was de reactie gemengd. Een deel van het publiek was gefascineerd door de originaliteit en het hypnotiserende effect, terwijl anderen het saai en eentonig vonden. Wat men er ook van vond, het stuk liet niemand onberoerd. In de bijna honderd jaar dat de Boléro inmiddels gespeeld wordt, is het Ravels meest populaire werk geworden, zowel in concertzalen als daarbuiten.

Niet alleen machines inspireerden Ravel, ook de vrouwen rondom hem deden dat. Vooral in een periode waarin hij niet tot componeren kon komen omdat hij diep in de put zat. Allereerst was daar de vastberaden choreografe Ida Rubinstein, die Ravel vroeg de muziek voor haar nieuwste ballet te schrijven. Het moest anders, opzwepender, sensueler. Daarnaast was er zijn moeder die ervan overtuigd was dat haar fragiele zoon zou slagen in zijn leven. Over Ravels verhouding tot zijn muze en geliefde, Misia Sert, is niet veel bekend. Wel is bekend uit Ravels brieven dat haar liefde voor hem essentieel was voor zijn werk, al was hij er niet echt van overtuigd dat ze van hem hield.

Een deel van de film is opgenomen in Ravels geboortehuis. De acteur die Ravel speelt, Raphael Perzonazz, zeg hierover: “Het is surrealistisch om te beseffen dat ik op Ravels eigen piano, in zijn eigen huis, de scène speel waar hij de Boléro uitvindt. Het portret van zijn moeder hangt er nog.” Perzonazz speelt 80% van de muziek eigenhandig. Door de beperkte ruimte in het huis van Ravel is er vaak gefilmd van dichtbij. De close-up opnames van de gelaatstrekken van Perzonnaz laten zijn subtiele vertolking volledig tot zijn recht komt. Jeanne Balibar, die die de rol van Ida Rubinstein vertolkt, danst alle dansscènes zelf. Beide talentvolle acteurs brengen de complexe mens Maurice Ravel zeer dichtbij. Kortom: Boléro is een betrokken film over een raadselachtige man en zijn fascinerende compositie.

Filmhuis Veenendaal verwelkomt zowel leden als niet-leden. Verzekerd zijn van een plekje? Boek kaarten via www.filmhuisveenendaal.nl .