VEENENDAAL – Vrijheid is van ons allemaal. Burgemeester Gert-Jan Kats sprak dinsdag tijdens de online herdenking over 76 jaar leven in vrijheid. Een vrijheid die niet iedereen in ons land voelt. Er zijn mensen en groepen in Nederland die zich gevangen voelen in vooroordelen, geweld en discriminatie. Hij deed een oproep om iedereen te respecteren, want de vrijheid van een ander is een bevrijding voor jezelf!
“Vandaag is het 4 mei. Een dag van herdenken. Een dag van herinneren. Een dag van dankbaarheid. Een dag van verbondenheid. En een dag waarop we leren van het verleden, toepassen in het heden en waken voor de toekomst.
Ieder jaar staat er een thema centraal dat inspireert om herdenken en vieren aan elkaar te verbinden. En om de historische gebeurtenissen te koppelen aan de gebeurtenissen van de dag van vandaag. Vorig jaar vierden wij 75 jaar vrijheid. Dit jaar is het thema ‘Na 75 jaar vrijheid’. Een thema dat refereert aan wat de afgelopen 75 jaar voor ons heeft betekend. Ons laat nadenken hoe wij omgaan met onze vrijheid. Hoe verantwoordelijk wij ons daarvoor voelen. En wat wij ervoor moeten doen of laten.
Het afgelopen jaar, het eerste jaar na 75 jaar vrijheid, was een bijzonder jaar. We voelden ons af en toe ingeperkt in onze vrijheid. We waren soms angstig en afhankelijk van omstandigheden die wij niet direct konden beïnvloeden. We hadden veel hoop en verwachting. En soms leek het even uitzichtloos. Een gevoel wat we, incidenten daar gelaten, in 75 jaar daarvoor niet zo hebben gevoeld. Het heeft velen van ons doen beseffen dat onze vrijheid een groot goed is.
Hoe gaan wij in Nederland met onze vrijheid om? Bij het beantwoorden van deze vraag leggen we al snel de link naar onze fysieke vrijheid. In Nederland leven we sinds de Tweede Wereldoorlog in vrede. En hebben wij in ons dagelijks leven veel vrijheden. Wij leven in een land waar we ‘baas in eigen huis’ zijn. Waar we zelf mogen bepalen waar we wonen, werken, wie onze vrienden zijn en waar we naartoe gaan. Wij kennen wel regels, maar de kaders van onze vrijheid zijn ruim en de bewegingsvrijheid is groot.
De vrijheid van geest is in Nederland misschien wel ons grootste erfgoed. In de hele wereld staat ons land bekend als een land met ongekende vrijheden. In Nederland mag je zijn wie je bent. Mag je zeggen wat je denkt. Mag je stemmen op wie jij wilt. Mag je zelf bepalen wat je gelooft. Maar beseffen we wel voldoende dat het koesteren van deze vrijheid wederkerig is?
Nelson Mandela zei daarover: “Om vrij te zijn gaat het niet zozeer om los te komen van de kettingen waarmee je vast zit. Maar om te leven op een manier die anderen respecteert en de vrijheid van anderen vergroot.” Hij duidt hier mooi het verschil tussen fysieke en geestelijke vrijheid. En gaat bij het ervaren van vrij zijn niet uit van eigen vrijheid, maar stelt vooral die van de ander centraal. Als het je lukt om die ander zich vrij te laten voelen, dan komt dit gevoel jou zelf ook toe.
De laatste jaren blijkt steeds vaker dat de verschillen in ons land leiden tot verharde discussies. Gebrek aan tolerantie, het zoeken naar tegenstellingen en elkaar snel be- en veroordelen, zijn helaas geen uitzondering. We zijn dus nog niet altijd in staat om de vrijheid van de ander te vergroten. En leggen daarmee niet alleen onszelf, maar ook onze medemens aan de ketting. Vrijheid is dan geen vriend meer, maar een vijand geworden.
Wij leven al 76 jaar in vrijheid, maar niet iedereen voélt zich vrij in ons land. Er zijn mensen en groepen in Nederland die zich gevangen voelen in vooroordelen, geweld en discriminatie. En dat in een land als de onze! Hebben we dan niets geleerd van de wreedheid van de Tweede Wereldoorlog? Juist toen werden specifieke groepen opgejaagd, vernederd en vermoord alleen maar om wie ze zijn. Hebben wij niet tegen elkaar gezegd: dat nooit meer! Herinneringen aan het verleden verbleken, maar mogen niet vervagen! De morele en sociale waarden van rood, wit en blauw zijn geketend in onze cultuur. In onze hoofden en onze harten. Laten we deze telkens weer herhalen en de letters van onze waarden overtrekken, zodat het vervagen van onze grondbeginselen geen kans krijgt. Dat is uw, mijn en onze verantwoordelijkheid!
We staan zometeen twee minuten stil bij alle slachtoffers uit de Tweede Wereldoorlog en bij alle slachtoffers van oorlogsgeweld en vredesmissies sindsdien. Ik wil u vragen om daarbij na te denken over uw bijdrage aan geestelijke vrijheid voor iedereen om u heen. Over wat u kunt doen aan het respecteren van de ander en het vergroten van hun vrijheid. Want de vrijheid van een ander, is een bevrijding voor jezelf!
Ik wil mijn dank uitspreken aan iedereen die op welke wijze dan ook initiatieven ondernemen om de herinneringen aan de Tweede Wereldoorlog, ook in Veenendaal, levend te houden: veteranen, de vrijwilligers van de historische vereniging, leraren op school en de mensen van Stichting Oranjedag Veenendaal. Uw werk is van groot belang.
Dames en heren,
Vandaag herdenken we net als vorig jaar op een andere manier, niet bij elkaar maar toch verbonden. Laten we samen zorgen voor een indrukwekkende stilte die we overal in Veenendaal kunnen horen, voelen en ervaren.”
